یکی از نکات انگیزه دهنده در راه تقویت اراده، دانستن اثرات التزام به این اراده و همت است. بیانات معصومین علیهم السلام مملو از حکمت هایی است که نتایج داشتن اراده را ذکر می کنند.
در ادامه به بخشی از نتایج اراده و همت در کلام معصومین علیهم السلام را با هم بررسی می کنیم با این امید که با تقویت همت و اراده در وجودمان به توانیم به این نتایج مطلوب دست یابیم.
ثمرات اراده و همت
1. رسیدن به کرامت
مولای متقیان امیر مومنان علی علیه السلام یکی از نتایج مهم داشتن همت و اراده بلند را رسیدن به کرامت بیان می نمایند.
الْكَرَمُ نَتِيجَةُ عُلُوِّ الْهِمَّة
کرامت زاییده بلند همتی است.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 382 ، ح 8678
2. بی نیازی از مردم
هر کدام از ما دوست داریم از دیگران بی نیاز باشیم. اصولا نیاز به دیگران چیز خوبی نیست و تنها نیاز به خدا برای ما مطلوب و دل پسند است؛ به همین دلیل همواره یکی از دغدغه های همه افراد رسیدن به مرحله ای در زندگی است که به هیچ کس وابسته و نیازمند نباشد.
امام جعفر صادق علیه السلام راه رسیدن به این مرحله را در داشتن اراده و هموار کردن رنج همت برای تجارت کردن بیان می کنند.
مَنْ طَلَبَ التِّجَارَةَ اسْتَغْنَى عَنِ النَّاس
هر کس دنبال تجارت رود از مردم بی نیاز می شود.
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 148 ، ح 3
3. رسیدن به جایگاه اجتماعی
مردم ذاتا افراد بلند همت را ستایش می کنند و آن ها را بزرگ می دارند. بنابراین، هر چه کسی همت بلندتر و اراده محکم تری از خویش نشان بدهد، بین مردم ارجمندتر خواهد بود.
امام اول، علی علیه السلام در این خصوص می فرماید:
مَنْ رَقَى دَرَجَاتِ الْهِمَمِ عَظَّمَتْهُ الْأُمَم
هر که از نردبان همت بالا رود ، ملت ها او را بزرگ دارند.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10270
4. قوی شدن
وقتی نیت، تصمیم و اراده در انسان قوی و محکم شود، دیگر انسان روی ضعف و ناتوانی را نخواهد دید. نیت قوی، انسان را قوی می کند. تصمیم جدی انسان را به موفقیت می رساند و اراده محکم انسان را قدرتمند می کند.
لذا امام صادق علیه السلام می فرماید:
ما ضَعُفَ بَدَنٌ عمّا قَوِيَت علَيهِ النِّيَّةُ
هنگامى كه نيت محكم و قوى باشد، بدن ضعيف و ناتوان نخواهد شد.
5. رسیدن به سعادت
تصمیم استوار، اراده محکم هنگامی که با دور اندیشی همراه باشند، قطعا انسان را به سعادت و خوشبختی و شادکامی خواهند رساند. چرا که دوراندیشی به انسان توانایی داشتن دید درست نسبت به مسیر را می دهد، تصمیم استوار انگیزه فرد را برای حرکت برمی انگیزاند و اراده محکم او را در طی مسیر استوار و ثابت قدم می کند. ماحصل چنین همراهی بدون شک موفقیت و کامیابی است.
به همین دلیل مولا علی سلام الله علیه می فرماید:
إِذَا اقْتَرَنَ الْعَزْمُ بِالْحزْمِ کَمَلَتِ السَّعَادَة
هرگاه تصميم و اراده با دورانديشى قرين هم شوند، خوشبختى كامل شود.
عیون الحکم و المواعظ، ص 135
آنچه ذکر شد، تنها بخشی از اثرات اراده و همت در زندگی فرد بود؛ اما در ادامه دو روایت از امام حسن مجتبی علیه السلام در مورد توصیه به اراده و همت را ذکر می کنیم.
امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند:
اتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ جِدُّوا فِي الطَّلَبِ وَ تُجَاهَ الْهَرَبِ وَ بَادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطَّعَاتِ النَّقِمَاتِ وَ هَاذِمِ اللَّذَّات؛
ای بندگان خدا ! تقوا پیشه کرده و برای رسیدن به خواسته ها تلاش کنید و از کارهای ناروا بگریزید و قبل از آنکه ناگواری ها به شما روی آورند و نابود کننده لذات (مرگ) فرا رسد ، به کار (های نیک) مبادرت ورزید.
تحف العقول ص 236 – بحارالانوار( ط – بیروت) ج 75 ، ص 109
و در روایت دیگر فرمودند:
و اعمل لدنياك كأنّك تعيش أبدا و اعمل لآخرتك كأنّك تموت غدا؛
برای دنیایت چنان کار کن که گویا برای همیشه (در این دنیا) خواهی بود. و برای آخرتت (نیز چنان) سعی و تلاش کن که گویا فردا از این دنیا خواهی رفت.
بحارالانوار(ط – بیروت) ج 44 ، ص 139
و سخن پایان این بخش این که حضرت علی علیه السلام می فرماید:
هرکس همتش کم باشد، فضایلش از دست می رود.
غررالحکم و دررالکلم، ص 359