در ادامه به بخشی از احادیث معصومین در مورد اراده و همت می پردازیم.
احادیث همت و اراده
حضرت علی علیه السلام که نه تنها مردان میدان های سخت جهاد بود، تلاشگر عرصه اقتصادی و بهترین سرپرست برای خانواده و ایتام نیز بود. برای کسانی که دنبال الگو می گردند، او الگوی بسیار خوبی از یک مرد دارای اراده قوی و الاهی بود.
اراده ای که آن قدر استوار بود که درب قلعه خیبر را نیز از جا برکند و با تلاش و استوار شبانه روزی چاه های فراوانی را حفر کرده و باغهای زیادی را آباد کند.
آن امیر بیان و بلاغت و فصاحت در مورد اراده و همت اینگونه می فرماید:
شجاعة الرجل على قدر همته
شجاعت یک مرد به اندازه همت و اراده اوست.
غررالحکم، ح 10267
در جای دیگری به کسانی که دنبال اثبات شرافت خود هستند، اینگونه تذکر می دهد که شرافت را در استخوان های پوسیده نیاکانتان جستجو نکنید، چرا که شرافت در جای دیگری است.
الشَّرَفُ بِالْهِمَمِ الْعَالِيَةِ لَا بِالرِّمَمِ الْبَالِيَة
شرافت به همت های بلند است نه به استخوان های پوسیده.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10273
علی علیه السلام که مرد اراده و همت بود، نیکوترین خصلت را نیز در همین اراده و همت می دید و می فرمود:
أَحْسَنُ الشِّيَمِ شَرَفُ الْهِمَم
نیکوترین خصلت ها، بزرگی همت هاست.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10274
نگاه اجتماعی علی علیه السلام به افراد و سنگ محک و معیار سنجش ارزش افراد نیز با همت و اراده گره خورده است. چرا که معتقد است ارزش افراد را در ثروتشان نمی توان یافت بلکه
الْمَرْءُ بِهِمَّتِهِ لَا بِقُنْيَتِه
ارزش انسان به همت اوست ، نه به ثروت او.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 447 ، ح 10264
یا فرمود:
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِه
اندازه هر کس به اندازه همت اوست.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 93 ، ح 1627
و به همین دلیل است که امام خوبان، حضرت باقرالعلوم علیه السلام فرموده اند:
لَا شَرَفَ كَبُعْدِ الْهِمَّة
هیچ شرافتی چون بلند همتی نیست .
بحار الانوار (ط –بیروت) ج 75 ، ص 165